NL
Gratis verzending vanaf € 50 in Nederland1. Wat is ballet?
2. Hoe is ballet ontstaan?
3. Welke balletstijlen zijn er?
4. Balletkleding: wat heb je nodig?
Deel pagina
Alles over ballet
Ballet, een eeuwenoude dansstijl die door de jaren heen flink veranderd is. Bij ballet wordt er met behulp van dans een bepaalde sfeer, emotie of een verhaal aan een publiek overgebracht. Voor veel mensen is ballet een beetje een ‘ver van mijn bed show’. Ballet wordt voornamelijk geassocieerd met tutu’s, maillots, vrouwen, spitzen en sierlijke bewegingen. Ja deze elementen horen bij ballet, maar het is veel meer dan dat. Vooral het hedendaags ballet heeft nog maar weinig met tutu’s en maillots te maken. Ben jij op zoek naar meer informatie over ballet, puur uit interesse of omdat jij (of je kind) misschien met ballet wil gaan beginnen? Lees dan snel verder!
Snel naar:
Wat is ballet?
Ballet is een theatervorm waarbij dans centraal staat. Bij de dansstijl worden passen gecombineerd met sprongen en andere vloeiende bewegingen. Een balletstuk heeft naast een choreografie een muzikale compositie, decors en kostuums. Alles is er helemaal op gericht om een bepaalde sfeer aan de toeschouwers over te brengen.
Bij het balletstuk Don Quichot worden kostuums gedragen om het verhaal nog beter te kunnen overbrengen.
Het beeld dat ballet alleen voor meisjes is, is verouderd. Dat neemt niet dat dit idee of gevoel nog steeds bestaat. Daarnaast wordt het vaak niet als serieuze sport gezien. En dat terwijl het fysiek juist erg zwaar is. Je versterkt en rekt je spieren tegelijkertijd. Balletten is dus een echte full body workout.
Vanaf welke leeftijd op ballet?
Je kind kan op de meeste plekken vanaf ongeveer 4 jaar op balletles. Als je kind echt ambitie heeft om professioneel balletdanser(es) te worden, bijvoorbeeld bij het Nationaal ballet, dan kunnen ze eigenlijk niet vroeg genoeg beginnen. Maar dit weet je natuurlijk vaak pas als je kindje zijn of haar eerste lessen heeft gehad. Voor de allerkleinsten bestaat balletles uit spelletjes en improvisatie. Hierin wordt kennisgemaakt met de houdingen en posities van ballet. Pas later wordt er steeds meer aandacht besteed aan het verbeteren van technieken.
Hoe is ballet ontstaan?
Ballet ontstond in de veertiende eeuw tijdens de Italiaanse renaissance. Het ontwikkelde zich vervolgens aan het Franse hof. Hier werden de passen, posities en regels opgeschreven zodat iedereen ballet op dezelfde manier uitvoerde. De dansers dansten in deze tijd in hofkledij. In 1661 werd La Académie Royale de la Danse gesticht, de allereerste dansschool om balletdansers voor het hofballet op te leiden. Bij het hofballet was ballet slechts een gedeelte van een theaterstuk. Later werd ballet een op zichzelf staande theatervorm.
Welke balletstijlen zijn er?
Tijdens de ontwikkeling van ballet is de dansstijl door meerdere fases gegaan. De balletstijlen die we daar nu nog van kennen zijn vooral klassiek ballet, modern ballet en het hedendaags ballet. We nemen je hieronder even kort door de ontwikkeling en stijlen heen:
Handelingsballet
Na het hofballet ontstond het handelingsballet. Hierbij werd het volledige theaterstuk door de dansers uitgevoerd. Dit ging toen nog om een combinatie tussen dans en pantomime. Langzaam begon het ballet dat we nu kennen vorm te krijgen.
Romantisch ballet
Tijdens de Romantiek werd ballet echt emotioneel expressief. In deze periode wordt het dansen op teenpunten en de herkenbare tutu geïntroduceerd. Bij het romantisch ballet staan vrouwelijke rollen centraal. De mannelijke danser helpt alleen maar met de lifts.
Klassiek ballet
Eind 19e eeuw ontstond het klassieke ballet, met bekende stukken als de Notenkraker en Het Zwanenmeer. Bij klassiek ballet worden stukken dans uitgevoerd waarbij het plot naar de achtergrond verdwijnt. Verhalen worden in deze periode ook poëtisch en symbolisch verteld. Bij klassiek ballet draagt een ballerina een tutu (korter dan tijdens de Romantiek).
De invloeden van klassiek ballet komen in talloze modernere dansvormen terug, waaronder jazzballet en moderne dans.
Ballets Russes
Begin 20e eeuw zetten de Ballets Russes het klassiek ballet om in een moderne kunstvorm. Het zette zich in zo goed als alles af tegen het klassiek ballet. Ballet werd minder zweverig en gestileerd, er gingen danssolo’s naar mannen en het gebruik van mime werd aanzienlijk verminderd.
Neoklassiek en modern ballet
Na Ballets Russes ontstond het neoklassiek en modern ballet. Bij neoklassiek ballet is er vooral aandacht aan de dans zelf, en staan plot, kostuums en decors op de achtergrond. Tussen 1960 en 1970 ontwikkelde het moderne ballet zich. De moderne stukken zijn atletisch en hebben een intense sfeer en inhoud.
Hedendaags ballet
Tussen 1970 en 1980 werden verschillende dansstijlen en popcultuur gecombineerd met ballet en ontstond het hedendaags ballet. In het hedendaags ballet wordt klassiek ballet nog steeds als basis gebruikt. Het is eigenlijk een soort tussenvorm tussen klassiek ballet en moderne dans.
Bij hedendaags ballet wordt er soms gedanst zonder schoenen en in een gympak.
Balletkleding: wat heb je nodig?
Als je op ballet gaat heb je balletkleding nodig. Maar er is een grote verscheidenheid aan opties waar je uit kunt kiezen. Deze behandelen we hieronder, zodat je weet wat geschikt is voor jou.
Balletschoenen
Er zijn vier basistypen balletschoenen:
| Type balletschoen | Eigenschappen |
|---|---|
| Zachte schoenen | Voor beginners zijn er zachte balletschoenen. Deze zijn meestal gemaakt van vilt of een ander soortgelijk materiaal. Ze zijn erg flexibel en dus comfortabel om te dragen. |
| Schoenen met volledige zool | Balletschoenen met volledige zool zijn geschikt voor de dansers die de basis onder de knie hebben. Deze schoenen zijn meestal gemaakt van suède. De suède zool bedekt de hele onderkant van de schoen en biedt wat extra steun. |
| Schoenen met splitzool | Deze schoenen hebben een suède zool. Bij de voetboog zit geen zool, waardoor de danser erg veel vrijheid en flexibiliteit heeft tijdens het dansen. Geschikt voor de wat meer ervaren dansers. |
| Spitzen | Ervaren dansers dansen op spitzen. Met spitzen aan ogen bewegingen licht en sierlijk. Deze schoenen zijn speciaal ontworpen om veel steun te bieden bij de tenen. Hierdoor kunnen dansers zichzelf op hun tenen in evenwicht houden, waardoor ze op de tenen kunnen dansen (en pointe). De harde voorkant wordt ook wel box genoemd. |
Je mag pas spitzen dragen vanaf 12 jaar. Als je al eerder veel op spitzen gaat dansen kunnen je voeten verkeerd groeien.
Kleding
Tijdens ballet trainingen kun je in principe alle kleding dragen die je comfortabel vindt. Eigenlijk alles wat je bewegingen niet belemmert is goed, denk bijvoorbeeld aan een balletlegging en comfortabel dansshirt. Tijdens optredens is het dragen van bepaalde specifieke kleding soms wel standaard, zoals tutu’s en maillots. Tot de komst van de tutu, in de jaren 30 van de 19e eeuw, danste men eerst in hofkledij, vervolgens in korsetten en volle rokken en later nog in losse gewaden en lichte stoffen.
Een tutu en balletschoenen zijn misschien wel de meest herkenbare kledingsstukken voor ballet (hierboven hangend aan een barre).
Tutu
Denk je aan ballet dan denk je wellicht aan tutu’s. Vrouwen dragen tijdens balletoptredens soms een tutu, een rok van laagjes tule. Meestal is het rokje bevestigd aan een nauwsluitend bovenlijfje. Er zijn verschillende soorten tutu’s. Van lange rokken die tot de enkels komen tot een kort, stijf rokje dat rond je lichaam uitsteekt.
- De eerste tutu werd in 1832 gedragen door Marie Taglioni, in het stuk La Sylphide.
In de 20e eeuw werd de tutu minder standaard. Vanaf deze tijd wordt alles door elkaar gebruikt. Een danser draagt de ene keer een tutu, tijdens een ander stuk een gympak en weer een andere keer een losse rok of korte broek.
Maillot
Mannen dragen tijdens optredens soms een maillot. Hierin kunnen ze zich optimaal bewegen én zijn de benen het echte focuspunt voor de toeschouwers. Ook dit is in de 20e eeuw minder de standaard daar daarvoor. Er wordt ook in bijvoorbeeld een losse broek of gympak gedanst.
Haarstyling
Lang haar mag bij ballet niet los gedragen worden. Dit is niet praktisch en het ziet er ook gewoon mooier uit als iedereen dezelfde haarstijl heeft. Langer haar wordt daarom altijd in een lage, strakke knot gedaan. Dit wordt vervolgens vaak nog versierd met diverse haaraccessoires.
Bekijk onze balletkleding:
Welke houdingen, posities en passen zijn er bij ballet?
Tijdens balletoefeningen is het aanhouden van de juiste houding cruciaal. Zonder een goede houding kun je een oefening niet correct uitvoeren. Wat is een goede algemene houding? Trek je buik in, steek je borst naar voren en schouders naar achteren, doe je kin een beetje omhoog en draai je voeten naar buiten.
Turn-out / en dehors
In ballet zijn de benen bijna altijd vanuit de heupen naar buiten gedraaid. De tenen en knieën wijzen dan ook meestal naar buiten. In deze turn-out positie kunnen dansers hun benen veel hoger tillen dan wanneer hun tenen en knieën naar voren zouden wijzen.
Barre
Om houdingen en posities te kunnen oefenen gebruiken balletdansers een barre. De barre is niet meer dan een horizontale balk die aan de muur zit gemonteerd (soms staat hij op palen in het midden van een trainingszaal). Deze kun je ook voor thuis aanschaffen, om thuis verder te kunnen trainen.
Hoe hoog moet een barre hangen? Voor kinderen is een hoogte van ongeveer 87 cm goed en voor volwassenen moet de barre op ongeveer 110 cm hangen. Wil je hem thuis precies goed hangen? Hang hem op een hoogte tussen je heupen en je taille, precies hoog genoeg zodat je als je de barre met je hand vastpakt je schouder niet omhoog hoeft te doen.
Om spieren te trainen of stretchen kun je ook een weerstandsband gebruiken. Meer over weerstandsbanden lees je op onze pagina 'Trainen met een weerstandsband'.
Vijf basisposities klassiek ballet
Klassiek ballet kent vijf basisposities waarin het uitvoeren van danspassen makkelijker is. In alle posities houd je je voeten plat op de grond:
| Positie | Voeten | Armen |
|---|---|---|
| 1e | Je hielen tegen elkaar en tenen naar buiten gericht. | Armen voor het lichaam in een hoek van ongeveer 90 graden. De ellebogen zijn rond en vingers van de linker- en rechterhand puntig naar elkaar gericht (duimen omhoog gericht). |
| 2e | Je voeten een stukje uit elkaar, met de hielen naar elkaar gericht. | Armen horizontaal naar de zijkanten van het lichaam uitgestrekt. Handpalmen naar beneden gericht. |
| 3e | De ene voet een klein beetje voor de ander, met de hielen naar elkaar gericht. De hiel van je voorste voet komt ongeveer tegen het midden van je andere voet. | Eén arm gaat boven het lichaam, de andere arm in de tweede positie horizontaal naar de zijkant. |
| 4e | Vergelijkbaar met positie 3. Verschil: de afstand tussen je voeten is de lengte van één voet en je voorste voet staat. | De ene arm wordt voor je lichaam gehouden. De andere arm houd je omhoog boven je hoofd, waarbij je elleboog en pols licht gebogen is. |
| 5e | Vergelijkbaar met positie 4. Verschil: de hiel van je achterste voet staat tegen de tenen van je voorste voet aan. | Beide armen boven je hoofd (en lichtjes naar voren), waarbij je ellebogen en polsen licht gebogen zijn. |
Na het lezen van de informatie in de tabel ben je misschien niet veel wijzer geworden. Het is altijd fijn om het voor je te zien. Combineer de informatie met onderstaande afbeelding en je weet precies hoe je de basishoudingen eruitzien.
Naast deze basisposities zijn er ook twee belangrijke lichaamshoudingen: de arabesk en attitude. De arabesk is een lichaamshouding waarbij het gewicht van het lichaam op één been rust, terwijl het andere been naar achteren wordt gestrekt. De attitude lijkt op een arabesk, alleen de knie van de been die de lucht in gaat is gebogen.
Passen
De passen bij klassiek ballet hebben Franse namen. Bij het uitvoeren van passen begin en eindig je in één van de basisposities die we hierboven hebben beschreven. Enkele bekende passen zijn: plié, relevé, tendu, jeté, pas de bourrée, battement en pirouette. Dit is slechts een hele kleine selectie, er zijn nog veel meer passen. Bij een balletstuk worden combinaties van passen snel (allégro) en/of langzaam (adagio) achter elkaar uitgevoerd.
Spot
Balletdansers gebruiken een spot als ze een pirouette draaien. Hun hoofd zou ander heel snel mee ronddraaien. De spot is één specifieke plek waar de danser(es) zich op focust zodat hij/zij niet duizelig wordt. Ze blijven zolang als het kan naar dat punt, tot ze hun hoofd echt moeten draaien. Dan draaien ze hun hoofd snel rond en focussen ze zich vervolgens weer op de spot.
Enkele veelgestelde vragen over ballet
Misschien vraag je je nog wat meer dingen af over ballet. Op enkele veelgestelde vragen geven we hieronder een beknopt antwoord. Misschien staat jouw vraag daar ook wel tussen.
Wat is pax de deux?
Een pas de deux is een dans voor twee mensen, traditioneel gezien altijd een man en een vrouw. Een bekende pas de deux is Romeo en Julia.
Wat betekent en face bij ballet?
Als er bij ballet gesproken wordt over en face betekent dit recht naar voren. Je staat dus met je hele lichaam richting het publiek (of bij een balletles richting de spiegel) gedraaid.
Wie is de bekendste ballerina allertijden?
Anna Pavlova wordt gezien als een van de bekendste ballerina’s allertijden. De rol waarmee ze wereldberoemd werd was de rol van stervende zwaan in Het Zwanenmeer. Deze solo werd speciaal voor haar ontworpen.
- Bekende Nederlandse ballerina’s zijn: Alexandra Radius en Igone de Jongh.
Wat zijn beroemde balletten?
Er zijn verschillende balletten die de meeste mensen wel kennen, of ze de stukken nu gezien hebben of niet. Hierbij kun je onder andere denken aan: Het Zwanenmeer, Romeo en Julia, Don Quichot, Giselle en De Notenkraker.
Hoe heet de prinses uit het ballet Het Zwanenmeer?
De prinses uit het zwanenmeer is Odette. Door een betovering van kwaadaardige tovenaar Von Rothbart is zij in een witte zwaan veranderd. In het stuk komt ook een Odile voor. Odile is de dochter van de kwaadaardige tovenaar en wordt omgetoverd in een zwarte zwaan. Vaak worden Odette en Odile als dubbelrol gespeeld door één prima ballerina.
Wat is dansershiel?
Dansershiel is een blessure door overbelasting die veel voorkomt bij dansers die op spitzen dansen. Het is een inklemming van de achterzijde van de enkel door bot of weke delen. Je voelt pijn aan de achterzijde van je enkel zou gauw als je op je tenen gaat staan. Om overbelasting te voorkomen is rust belangrijk. Daarnaast is het ook een aanrader om eens te kijken naar tips om spierpijn te verminderen, omdat spierpijn een overbelasting van de spieren kan zijn.
De kleding die in Het Zwanenmeer wordt gedragen wordt over het algemeen gezien als typische of klassieke balletkleding.
Alles op een rijtje over ballet
Je hebt op deze pagina allerlei informatie gelezen over ballet. Je weet nu wat meer over het ontstaan van ballet, de kleding en schoenen die je draagt en houdingen, posities en passen. We vatten de belangrijkste punten van de informatie op deze pagina nog even één keertje voor je samen:
- Ballet is een theatervorm waarbij dans centraal staat. Tijdens een balletstuk worden passen gecombineerd met sprongen en andere vloeiende bewegingen.
- Ballet ontstond in de veertiende eeuw tijdens de Italiaanse renaissance. Het ontwikkelde zich vervolgens aan het Franse hof.
- Ervaren dansers dansen op spitzen. Met spitzen aan ogen bewegingen licht, sierlijk en zweverig.
- Om houdingen en posities te kunnen oefenen gebruiken balletdansers een barre. De barre hangt voor kinderen op een hoogte van ongeveer 87 cm en voor volwassenen op 110 cm.
- Klassiek ballet kent vijf basisposities. Lees hier wat deze ook al weer zijn.
- Enkele bekende balletpassen zijn: plié, relevé, tendu, jeté, pas de bourrée, battement en pirouette.
Heb je toch nog vragen over ballet of wil je advies over een specifiek product, zoals spitzen? Neem dan contact met ons op via onze klantenservice of start een live chat op de website.
Deel pagina
